Teatr im. Stefana Jaracza

W 2006 roku Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie uzyskał status Narodowej Instytucji Kultury na mocy porozumienia podpisanego przez Ministra Kultury i Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego, stając się pierwszą jednostką kulturalną w północno-wschodniej Polsce o takiej randze.

Misja i powinności statutowe Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie wypełniane są na czterech istniejących scenach: Dużej, Kameralnej, Margines oraz u Sewruka – mieszczącej się w budynku prowadzonego przez Teatr Studium Aktorskiego im. Aleksandra Sewruka.

Poza działalnością stricte repertuarową Teatr im. Stefana Jaracza organizuje w sezonie artystycznym dwa festiwale teatralne: Olsztyńskie Spotkania Teatralne i Międzynarodowy Festiwal Teatralny DEMOLUDY-Nowa Europa. Innym, równie ważnym elementem strategii programowej Teatru są cykle okołoteatralne, m. in. „Czytania performatywne”, w ramach których przedstawiane są teksty nieznanych szerokiej publiczności twórców oraz utwory autorów Warmii i Mazur czy "Goniec teatralny" w której młodzież licealna zdobywa, szlifuje, umiejętności aktorskie pod okiem aktora Teatru Jaracza - Marcina Kiszluka.

Teatr powstał w 1925 r. jako dar dla mieszkańców Allenstein za zwycięstwo w plebiscycie. Stąd jego nazwa - „Der Treudanktheater” (z niem. „W podzięce za wierność”), pod którą funkcjonował do 1945 r. W tym okresie w repertuarze placówki znajdowały się sztuki teatralne oraz operowe i operetkowe (prezentowane w języku niemieckim). 18 listopada 1945 r. po raz pierwszy teatr zaistniał jako polska scena pod nazwą Teatru Warmii i Mazur. W trudnych warunkach lokalowych wystawiono wówczas „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej w reżyserii Artura Młodnickiego. Od 1946 r. instytucja funkcjonuje pod obecna nazwą Teatru im. Stefana Jaracza. W pierwszym zespole artystycznym znaleźli się: Maria Homerska, Hanna Skarżanka, Eugenia Śnieżko-Szafnaglowa, Karol Adwentowicz, Jan Kurnakowicz, Stanisław Igar, Stanisław Milski, Janusz Strachocki. Jednym z pierwszych kierowników muzycznych był pianista, Mirosław Dąbrowski. Ważną rolę w rozwoju teatru odegrał dyrektor placówki Aleksander Sewruk. Teatr poza funkcjonowaniem sceny olsztyńskiej jednocześnie prowadził działalność objazdową na terenie regionu i województw sąsiednich. Do 1975 r. teatr posiadał także scenę w Elblągu. Dzisiaj jego filialna scena znajduje się w Mrągowie. Uczestniczył ponadto w festiwalach i przeglądach ogólnopolskich, m.in. w Festiwalu Teatrów Polski Północnej, Festiwalu Małych Form w Szczecinie, Warszawskich Spotkaniach Teatralnych oraz w Teatrze TV.

Gościł także na scenach zagranicznych. Do końca lat 60-tych teatr utrzymywał charakter sceny prowincjonalnej. W repertuarze dominowały sztuki realistyczne i psychologiczno-obyczajowe oraz o wymowie antywojennej, a także inscenizacje polskich i obcych dzieł klasycznych. W latach 90-tych na scenie odbywały się ponadto spektakle dla dzieci i widowiska muzyczne, łączące w przedstawieniach słowo z muzyką, tańcem i śpiewem. W 1991 r. przy teatrze rozpoczęło działalność Policealne Studium Aktorskie im. Aleksandra Sewruka ze specjalnością: aktorstwo dramatyczne, którego dyrektorem został Zbigniew Marek Hass. W 2014 r. zakończyła się modernizacja i rozbudowa budynku teatru, m.in. powstała nowa Scena Margines, przebudowana została widownia Sceny Dużej, odremontowana została Scena Kameralna. Dobudowano również łącznik między teatrem a budynkiem studium aktorskiego.